Yeni Nesil Hurdacılık: Şehir Madenciliği

Şehir Madenciliği Nedir

Şehir madenciliği, atık/atıl elektronik cihazların çevreye zarar vermeden işlenerek, içerdikleri değerli madenleri tekrar kullanmamızı sağlayan çevreci bir madencilik yöntemidir. Bu terim, 1980'lerde Tohoku Üniversitesi Mineral Kaplama ve Metalurji Araştırma Enstitüsü'nden Profesör Hideo Nanjyo tarafından ortaya atılmış olup 21. yüzyılda Japonya'da önemli bir ilgi gördü. 

Akıllı Telefonunuzdaki Gizli Hazine

Dünyanın elektronik cihazlara olan talebi arttıkça, bu durum cihazlarda kullanılan birçok önemli metale olan ihtiyacı beraberinde getirmektedir. Bu metallerin klasik madencilik yöntemleriyle yer kabuğundan çıkarılması ise giderek daha sürdürülemez hale geliyor. Ancak, "Şehir Madenciliği", eski cihazlarımızı geri dönüştürerek bu metalleri yeniden kullanmanın yeni bir yoludur.

Akıllı telefonlarımızın düzgün çalışabilmesi için birçok farklı metali bünyesinde barındırmaktadır. Bu metallerin bir çoğu ise "nadir toprak metalleri" olarak bilinir.(Hatta dünya üzerindeki altının %7'sinin eski, kullanılmayan akıllı telefonlarda bulunduğu tahmin ediliyor.)  Durumun böyle olması metallerin çıkarılması ve işlenmesini zor ve pahalı bir hale getirir.

Akıllı telefonlar için şehir madenciliği, döngüsel ekonomiye adım atmanın bir yoludur. Bu şekilde geri dönüşüm yapmak, gezegenin kaynaklarını tüketmekten kaçınmamıza yardımcı olur. Bir dahaki sefere telefonunuzu yenilediğinizde, içindeki gizli hazineleri hatırlayın!

Önümüzdeki 10 yıl içerisinde doğal kaynak rezervlerine yönelik küresel rekabetin daha da şiddetli hale gelmesi düşünülüyor ve kritik hammaddelere olan bağımlılığın, yakında bugünkü petrole olan bağımlılığın yerini alabileceği öngörülüyor. 

Bu durum, özellikle elektronik cihazlarda ve yeşil teknolojilerde kullanılan nadir toprak metalleri ve diğer değerli hammaddeler için geçerlidir. Bu nedenle, sürdürülebilir ve yenilikçi çözümler bulmak, hem ekonomik hem de çevresel açıdan büyük önem taşıyor. 

Bu bağlamda şehir madenciliği, eski cihazlardan bu kritik hammaddeleri geri kazanmanın etkili bir yolu olarak öne çıkmaktadır. Şehir madenciliği, hem doğal kaynakların korunmasına katkı sağlamakta hem de çevresel sürdürülebilirliği desteklemektedir.

Şehir Madenciliği ile Verimli Kaynak Kullanımı

Şehir madenciliği, klasik madenciliğe göre belirli koşullarda daha fazla hammadde geri kazanılmasını sağlar. Karışık 1 ton elektronik atıktan geri kazanılan altın miktarı, geleneksel madencilikle elde edilenden yaklaşık 80 kat daha fazladır. Bu fark, şehir madenciliğinin klasik madenciliğe göre bazı avantajlar sunmasını sağlar.

Elektronik atıklardaki yoğunluk, şehir madenciliğinin en büyük avantajlarından biridir. Örneğin, 

1 ton cep telefonu atığında yaklaşık 300-400 gram altın bulunabilirken, bu miktar doğal altın cevherlerinde sadece 1-2 gramdır. Benzer şekilde, akıllı telefonlar, bilgisayarlar ve diğer elektronik cihazlar, yüksek miktarda nadir toprak metalleri içerir. Bu metallerin geri kazanılması, klasik madenciliğe göre daha verimli olmaktadır.

1 ton cep telefonu, önemli bir sayı gibi görünebilir, ancak 2014'te ABD’de her gün yaklaşık 416.000 cep telefonunu çöpe atıldı; bu, yılda 150 milyondan fazla cep telefonunun çöpe atıldığı anlamına geliyor.

Türkiye’de Şehir Madenciliği

Türkiye'deki tüm elektronik atıkların geri dönüştürülmesi halinde, 7 ton altın, bunun dört katı gümüş ve on katı bakır elde edilebilir. Türkiye'de dağlardan ve topraklardan çıkarılan altın miktarı ise 27 ton civarındadır. Doğal kaynakları tüketmeden elektronik atıkların geri dönüştürülmesiyle aynı miktarda altın toplamak mümkündür. 

Büyük çerçeveye bakıldığında, Türkiye'de klasik madencilik önemli bir ekonomik faaliyet olmaya devam ederken, şehir madenciliği ve elektronik atıkların geri dönüşümü konusundaki çabalar artmaktadır. Elektronik atıkların geri dönüştürülmesi, hem çevresel sürdürülebilirliği desteklemekte hem de ekonomik faydalar sağlamaktadır. 

Ancak, bu potansiyelin tam olarak kullanılabilmesi için daha fazla yatırım, altyapı geliştirme ve düzenleyici çerçevenin güçlendirilmesi gerekmektedir. Bu nedenle, elektronik atıkların toplanması ve geri dönüştürülmesi konusunda daha fazla çaba ve yatırım gerekmektedir. GEKAP'ın yürürlüğe girmesiyle atık sektörünün gelişeceği ve şehir madenciliğinin önem kazanacağı umut edilmektedir.

Elektronik atıkların geri dönüştürülmesi, hem çevresel sürdürülebilirliği destekler hem de ekonomik faydalar sağlar. Türkiye'deki atık yönetimi ve geri dönüşüm altyapısının güçlendirilmesi, ülkenin doğal kaynaklarını korumasına ve ekonomik kalkınmasına katkıda bulunacaktır. 

Elektronik Atığımı Çöpe Atarsam Ne Olur?

2015 yılında Avrupa Kimya Derneği’nin açıkladığı rapora göre, çöp depolama alanlarındaki toksik kirliliğin %70'inin e-atıklardan kaynaklanmış olduğunu paylaştı.

Elektronik atıkların çöpe atılması, çevreye ciddi zararlar verebilecek birçok olumsuz etkiye sahiptir. Çöpe atılan e-atıklar, içerdikleri ağır metaller ve toksik maddeler nedeniyle toprağı ve yeraltı su kaynaklarını kirletebilir. Kurşun, cıva, kadmiyum gibi maddeler, çevreye yayıldığında ciddi kirlilik sorunlarına yol açar. Ayrıca, çöplüklerde yakılan e-atıklar, havaya zararlı kimyasallar ve gazlar salarak hava kirliliğine neden olur. Bu süreçler, hem çevre hem de insan sağlığı için büyük tehditler oluşturur.

Öte yandan, e-atıkların geri dönüştürülmesi, çevresel sürdürülebilirliği destekleyen ve kaynakları koruyan bir yöntemdir. Geri dönüşüm, değerli metallerin (altın, gümüş, bakır gibi) ve diğer malzemelerin yeniden kullanılmasını sağlar. Bu, doğal kaynakların korunmasına yardımcı olur ve yeni hammaddelerin çıkarılmasına olan ihtiyacı azaltır. Ayrıca, geri dönüşüm, yeni malzemelerin işlenmesine kıyasla daha az enerji tüketir, bu da enerji tasarrufuna katkıda bulunur ve çevre kirliliğini azaltır.

Elektronik atıklarınızı geri dönüştürmek ve çevresel sürdürülebilirliğe katkıda bulunmak için Mol-e ile değerlendirin. Mol-e'nin sunduğu çözümlerle, e-atıklarınızı kolayca ve verimli bir şekilde geri dönüştürebilir, hem çevrenize hem de ekonominize katkı sağlayabilirsiniz.

Toplumsal Durum

Nesneler tasarlanıp kullanıldıktan sonra, elektronik nesnelerini belirli bir geri dönüşüm tesisine bırakmak yerine, çalışsa da çalışmasa da ellerinde tutma eğiliminde olan tüketicilerden kaynaklanan ikinci bir engel vardır. Bu olay elektronik hazırda bekletme olarak bilinir . 2009 yılında yapılan öncü bir çalışma , Amerikan evlerinin çatı katlarında ve bodrum katlarında kış uykusuna yatan ortalama 6,5 ​​adet elektronik eşya sakladığını tahmin ediyordu. Bu rakam yıllar geçtikçe katlanarak arttı.

2021'de Google tarafından yürütülen bir araştırma , tüketicilerin elektronik cihazlarını geri dönüştürülmesinin önündeki yedi temel engeli belirledi:

• Mevcut devretme seçeneklerine ilişkin farkındalığın düşük olması (geri dönüşüm)
• Mali veya sosyal tazminata ilişkin beklentiler
• Cihaz nostaljisi
• Yedek ürünleri saklama isteği
• Veri alma faktörleri
• Verilerin kaldırılmasını sağlama arzusu
• Devir seçeneklerinin zorluğu.

Dünya'da Şehir Madenciliği

Dünya Bankası'nın 2008 tarihli bir raporuna göre, gelişmekte olan ülkelerdeki kentsel nüfusun yaklaşık %1'i, atıklardan geri dönüştürülebilir malzemeler toplayarak hayatta kalıyor. Bu sözde "atık toplayıcıların" çoğu, çocuklar, yeni göçmenler, engelliler ve yaşlılar gibi savunmasız gruplardan geliyor. Bu bireyler, tehlikeli atıklarla düzenli temas halinde olduklarından, hem sağlık hem de sosyal damgalama ve düşmanlık gibi sorunlarla karşı karşıya kalıyorlar.

Elektronik atıklar (e-atık), altın ve bakır gibi değerli metallerin yanı sıra, kurşun, berilyum ve cıva gibi tehlikeli maddeler de içerir. Bu maddeler, resmi olmayan "madenciler" tarafından genellikle yakma yoluyla plastik muhafazalardan ayrılır, bu da hava kirliliğine ve ağır metallere maruz kalmaya yol açar. Bu tür işlemler, kardiyovasküler hastalıklar gibi sağlık sorunlarına neden olabilir ve çevre üzerinde de olumsuz etkiler yaratır.

Sorunlar yalnızca gelişmekte olan ülkelerle sınırlı değildir. Yüksek gelirli ülkelerde de kayıt dışı sektör, e-atıklardan yasa dışı bir şekilde yüksek değerli öğeleri veya malzemeleri ayırarak resmi geri dönüşüm kanallarının verimli çalışmasını engeller. Ancak, şehir madenciliği sorumlu bir şekilde yapıldığında, e-atıkların geri kazanımı ve geri dönüştürülmesi enerji tüketimini azaltabilir, işlenmemiş kaynakların çıkarılması ihtiyacını azaltabilir ve bu malzemeleri işleyen topluluklara ekonomik faydalar sağlayabilir.

Mol-e olarak, şehir madenciliğinin potansiyelini en üst düzeye çıkarmak ve e-atıkların sorumlu ve sürdürülebilir bir şekilde yönetilmesini sağlamak için çözümler sunuyoruz. Mol-e'nin dijital platformu, atık akışlarını izlemeyi, çevresel etkiyi değerlendirmeyi ve sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmayı kolaylaştırır. Bu sayede, e-atıkların daha etkili ve verimli bir şekilde geri dönüştürülmesini destekliyoruz.

Mol-e ile şehir madenciliğini daha sorumlu ve sürdürülebilir bir şekilde yönetmek için hemen bizimle iletişime geçin. Gelecek nesiller için daha temiz ve sağlıklı bir dünya inşa edelim.

Sonuç & Değerlendirme

Elektronik atıkların kent madenciliği yoluyla geri dönüştürülmesi, çevresel ve ekonomik açıdan çeşitli olumlu sonuçlar doğurur. Öncelikle, bu süreçle elde edilen hammaddelerin yeniden kullanılması, doğal kaynakların korunmasına katkıda bulunur ve atık miktarının azaltılmasına yardımcı olur. Bu, çevresel açıdan sürdürülebilir bir atık yönetimi yaklaşımının benimsenmesine olanak tanır.

Ekonomik olarak bakıldığında, elektronik atıkların kent madenciliği yoluyla geri dönüştürülmesi, kıymetli metallerin geri kazanılması ve işlenmesi yoluyla ekonomik değer yaratır. Bu süreç, atık yönetim maliyetlerini azaltırken, geri dönüştürülen malzemelerin yeniden kullanılması ve satılmasıyla gelir elde edilmesini sağlar. Ayrıca, kentsel madencilik faaliyetleri istihdam yaratır ve yerel ekonomilere katkıda bulunur.

Ancak, kentsel madencilik faaliyetlerinin düzenli ve sürdürülebilir bir şekilde yapılması gerekmektedir. Düzensiz ve kontrolsüz bir şekilde yapıldığında, çevresel ve sosyal sorunlara yol açabilir. Gelişmekte olan ülkelerdeki kayıt dışı kentsel madencilik faaliyetleri, toksik atıkların açığa çıkmasına ve çevresel kirliliğe neden olabilirken, sosyal olarak savunmasız grupların zarar görmesine yol açabilir.

Mol-e olarak, kentsel madenciliğin potansiyelini en üst düzeye çıkarmak ve e-atıkların sorumlu ve sürdürülebilir bir şekilde yönetilmesini sağlamak için çözümler sunuyoruz. Mol-e'nin dijital platformu, atık akışlarını izlemeyi, çevresel etkiyi değerlendirmeyi ve sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmayı kolaylaştırır. 

Mol-e'nin sunduğu yenilikçi çözümlerle, çevresel etkiyi minimize edebilir ve ekonomik kazanç sağlayabilirsiniz. Daha sürdürülebilir bir gelecek için Mol-e ile birlikte çalışarak, e-atık yönetimini daha şeffaf ve etkili hale getirebilir, doğal kaynakların korunmasına ve çevresel sürdürülebilirliğe katkıda bulunabilirsiniz.

Kaynakça

• https://en.wikipedia.org/wiki/Urban_mining
• https://www.csis.org/analysis/canary-urban-mine-environmental-and-economic-impacts-urban-mining
• https://theconversation.com/urban-mines-how-to-unlock-our-electronic-junks-potential-222670
• https://www.mta.gov.tr/dosyalar/images/dogalkaynaklar/makaleler/430/tr_20221024093515_430_3_e7d193b9.pdf
• https://www.glasgowsciencecentre.org/our-blog/urban-mining-the-hidden-treasures-in-your-smartphone
• https://www.mdpi.com/2071-1050/14/2/647
• https://www.rts.com/blog/what-is-urban-mining/
• https://www.bebat.be/en/blog/urban-mining-the-city-as-a-source-of-valuable-metals